14- KONU ANLATIMI

PERİYODİK ÇİZELGE:
Fiziksel ve kimyasal özelliklerine birbirlerinden farklılık gösteren elementler metal, ametal ve yarımetal olarak gruplandırılabilir.
A. METALLER:
Günlük yaşamımızın pek çok kısmında metallerden yararlanırız. Metallerin kendi aralarında pek çok benzerlik olmasına rağmen her metalin farklı bir özelliği vardır. Bu nedenle farklı kullanım alanına göre uygun metalleri seçeriz.
Örneğin; sisli yolların aydınlatılmasında, etrafa sarı ışık yayan sodyum buharı; lambaların ve stadyumların aydınlatılmasında, parlak beyaz ışık yayan lambalarda sodyum civa karışımı halindeki sodyumdan yararlanırız.
Ya da; magnezyum hafif bir metal olduğundan alaşımları uçak ve füze yapımında; hafif ev eşyası yapımında kullanılır.Alaşımları direnç, sertlik ve korozyona karşı duyarlılık için kullanılır.
Berilyum nükleer santrallerde nötron yavaşlatıcı olark kullanılır. Ayrıca bakırla değişik oranda hazırlanan alaşımlarında, berilyumun enekliğinden yararlanılarak yay yapımında kullanılır.Bu yaylar saatlerde ve bir çok hassas makinenin hareket eden parçalarında kullanılır.
Genel Özellikleri:
Oda koşullarında civa elemti hariç hepsi katı haldedir.
Yüzeyleri parlaktır.
Tel ve levha haline getirilebilirler.
Isı ve elektriği iyi iletirler.(Katı ve Sıvı halde)
Ametallerle elektron alışverişi sonucu iyonik bağ yaparak iyonik yapılı bileşikler oluştururlar.
Kendi aralarında bileşik oluşturmaz; alaşım adı verilen karışımlar oluşturular.
Daima elektron vererek (+) yüklü iyon (katyon) oluştururlar.
Periyodik çizelgenin sol tarafında daha çok metaller bulunur.
B. AMETALLER:
Günlük yaşamımızın pek çok alanında ametallerden yararlanırız.Ametallerin kendi aralarında pek çok benzerliği olmasına rağmen her ametalin farklı özelliği vardır. Kullanırken farklı kullanım alanlarına uygun ametali seçeriz.
Flor endüstride; teflon elektrik yalıtımında, yüksek sıcaklığa dayalı plastiklerde ve mutfak eşyalarında kullanılır. (Teflon tencere, tava..)
Klorun en önemli bileşikleri Hidroklorik asit (HCI) ve Sodyum klorür (NaCl) dür.Halk arasında HCI tuzruhu; NaCI yemek tuzu olarak bilinir. Mide özsuyu HCI içerir. Midedeki normal HC yoğunluğu, kumaşları tahrip edebilecek düzeydedir.Klorlu sulardaki hipoklorit iyonları mikrop ve bakteri öldürücü olarak yüzme havuzlarında kullanılır.
Karbon ise yakacak olarak kullanılır. Odunun, kömürüm yapısında bol miktarda karbon bulunur.
Genel Özellikleri:
Oda koşullarında katı, sıvı veya gaz halindedir.
Yüzeyleri mattır.
Kırılgan olduklarından tel ve levha haline getirilemezler.
Grafit hariç ısı ve elektiriği iletmezler.
Kendi aralarında elektron ortaklaşması sonucunda kovalent bağlı bileşikler oluştururlar.
Elektron alarak (-) yüklü iyon (anyon) oluşturma eğilimindedirler.
Oda koşullarında tek atomlu ya da çift atomlu olabilirler.
Periyodik çizelgenin daha çok sağ tarafında ametaller bulunur.
C.YARI METALLER:
Yarı metaller; hem metalin hem de ametalin özelliklerini bir arada taşıyan elementlerdir.
Yarı metaller fiziksel görünüş olarak metallere, kimyasal özellik olarak da daha çok ametallere benzerler.
Yarımetalleri günlük yaşamımızda daha çok elektronik devre elemanlarında kulllanırız.
Silisyum yarı iletken özelliğe sahiptir ve doğada çok bulunur. Genellikle diyot, transistör, entegre devrelerinde ve bilgisayar teknolojisinde kullanılır.
Bor; özellikle kimyasalları saflaştırma, kağıt hamuru beyazlaştırma, metal yüzeylerin temizlenmesi, yangın geciktirici, tekstil, zirai ilaçlama, fotoğrafçılık, nükleer silahlar ve nükleer güç reaktörlerinde muhafaza gibi alanlarda kullanılır.
Genel Özellikleri:
Parlak ve mat görünüşlü olabilirler.
Tel ve levha haline getirilebilirler, kırılgan değillerdir, işlenebilirler.
Isı ve elektriği ametallere göre iyi, metallere göre daha az iletirler.
D. SOYGAZLAR:
Periyodik sistemde en sağdaki dikey sütunda bulunurlar. Soygazlar, kimyasal etkileşimlere karşı ilgisiz olduklarından, pek çok endüstriyel ve teknoloji uygulamalarında kullanılır.
Örneğin Helyum; havadan hafif ve yanıcı olmayan bir gaz olduğundan askeri ve mekanik amaçlı bir takım balonların doldurulmasında, zeplin ve hoverkraftlarda (hava yastıklı araç) kullanılır.
Otoyollarda ve havalimanlarında ikaz işaretlerinde neon lambalar, magnezyum kaynağında magnezyum oksitlenmesinin önlenmesinde, iletişim ve tayf ölçüm işlerinde kullanılır.
Genel Özellikleri:
Oda koşullarında gaz halindedir.
Doğada tek atomlu halde bulunurlar.
Kimyasal etkinlikleri olmayan, kararlı elementlerdir.
Kendi aralarında ve başka hiçbir elementle bileşik oluşturmazlar.
Periyodik cetvelde en sağdaki dikey sütunda bulunurlar.